ŚWIATŁO UV JEST NIEWIDOCZNE • Mimo to wpływa na ostateczny wygląd drukowanych produktów. Dlatego tak ważne jest, aby znać ostateczne warunki widoczności, w których produkty mają być używane. Ponieważ rzadko jest to możliwe, przemysł poligraficzny określił standardowe warunki widoczności, które są wykorzystywane do wizualnej oceny oryginału i produkcji.
Te warunki oglądania to symulacja iluminantu D50 o skorelowanej temperaturze barwowej 5003 kelwinów i natężeniu oświetlenia 2000 luksów. Szczegółowe wymagania zostały określone w normie ISO 3664. W całej branży, oprócz oceny wzrokowej, jakość reprodukcji kolorów jest również kontrolowana za pomocą pomiaru kolorów. Obowiązuje następująca zasada: „Mierz tak, jak widzisz”. W przemyśle drukarskim stosuje się geometrię odpowiednio 45:0 lub 0:45, która odzwierciedla geometrię wzrokowej oceny produktów. Jako iluminant referencyjny używany jest również D50. Źródło światła oświetlającego używane w urządzeniach do pomiaru kolorów różni się od D50. W większości instrumentów stosowane są wypełnione gazem lampy wolframowe. Wartości kolorów są obliczane dla iluminantu referencyjnego D50 przy użyciu współczynnika odbicia. Ściśle mówiąc, narusza to złotą zasadę „Mierz tak, jak widzisz”, ale użycie znanej białej płytki do kalibracji instrumentu pozwala systemowi „zneutralizować” odczyty. Sprawdza się to w przypadku kolorów przedmiotów, a w normie ISO 13655:2009, która jest odpowiednią normą ISO dla pomiarów w branży graficznej, jest to określane jako tryb pomiaru M0.
A POTEM POJAWIŁO SIĘ „NIEBIESKIE ŚWIATŁO”. Przez ostatnich kilka lat wykorzystanie papierów rozjaśnianych w przemyśle graficznym znacznie wzrosło. Rozjaśniacze optyczne to substancje fluorescencyjne.
Fluorescencja to nazwa właściwości substancji, w której energia jest absorbowana w niewidzialnym zakresie długości fal UV, ale emitowana w widzialnym zakresie widma. Można powiedzieć, że dzięki fluorescencji światło niewidzialne staje się widzialne (rys. 1). --------------------- Można to zwizualizować za pomocą macierzy Donaldsona (rys. 2). Każdy punkt w tej macierzy wskazuje ilość emitowanej energii dla każdej długości fali (długość fali pokazana na osi x) przy użyciu schematu kolorów od ciemnoniebieskiego (= brak energii) do jasnoczerwonego (= dużo energii). Oś y wskazuje zakres długości fali absorpcji. W przypadku papieru bez rozjaśniaczy można zobaczyć ukośną linię emisji, która wskazuje na czyste właściwości odblaskowe. Obszar jasnoniebieski wskazuje fluorescencję, czyli energię, która nie jest emitowana przy długości fali promieniowania, spowodowaną przez rozjaśniacze optyczne. ----------------------- Efekt ten zmienia się w zależności od energii, która jest napromieniowywana przy długości fali absorpcji lub aktywacji rozjaśniacza. Jest to zależne od ilości energii światła UV. Mówiąc inaczej, rozjaśniony papier może wyglądać żółtawo przy braku światła UV (rys. 3. papier po prawej). ------------------------
OD OCENY WZROKOWEJ DO POMIARÓW. Podczas prowadzenia pomiarów koloru na papierach zawierających rozjaśniacze optyczne emisja w zakresie długości fal widzialnych zależy od energii UV źródła światła używanego w urządzeniu pomiarowym. Złota zasada „mierz tak, jak widzisz” zostaje naruszona, gdy tylko ilość energii UV w urządzeniu pomiarowym zacznie różnić się od ilości energii UV w pożądanym środowisku oglądania. Prowadzi to do problemów w branży graficznej, która od wielu lat mierzy papiery fluorescencyjne. Wartości kolorów zgłaszane przez urządzenia w trybie „M0” (nieokreślona zawartość UV w źródle światła; najczęściej używany jest wolfram) nie korelują zbyt dobrze z wyglądem wzrokowym. Jest to spowodowane nie tylko zmianami energii UV w urządzeniach pomiarowych. (Rys. 4). Odpowiednia norma ISO definiująca warunki oglądania dla oceny wzrokowej w przemyśle graficznym, tzn. ISO 3664, dopuszcza duże odchylenie w odniesieniu do zgodności zawartości promieniowania UV w komorze oglądania i iluminantu D50. Nawet komory niezawierające energii UV mogą być zgodne z normą. Oprócz stosowania niezdefiniowanej energii UV do pomiarów, przemysł stosował również niezdefiniowaną zawartość UV do oceny wzrokowej. Od lat branża uzyskuje wynik oceny próbek, których wygląd różni się w zależności od zawartości promieniowania UV. Dopasowanie kolorów „według liczb” może prowadzić do katastrofalnego wyniku w ocenie wzrokowej. Norma ISO 12647-7, obowiązująca w odniesieniu do wydruków próbnych, stwarza praktyczne problemy we współczesnych przepływach pracy. Zawiera ona kryterium, które może prowadzić do problemów, gdy podłoża do wydruków próbnych zawierają fluorescencyjne środki wybielające. Jeśli podłoże do wydruku próbnego zgodne z normą ISO 12647-7 jest używane do symulacji partii produkcyjnej zawierającej wiele fluorescencyjnych środków wybielających, użytkownicy napotykają problemy z gamutem na osi jasności. Wynika to z konieczności symulowania niebieskawego koloru papieru produkcyjnego poprzez dodanie warstwy atramentu na podłoże wydruku próbnego, co również przyciemnia wydruk próbny. ROZWIĄZANIA. Norma ISO dotycząca oceny wzrokowej została zmieniona w 2009 r.. Najbardziej istotna zmiana została wprowadzona dla kryteriów oceny zakresu długości fal UV. Nowe komory muszą mieć znacznie lepszą zgodność w porównaniu z zawartością UV w D50. W związku z rosnącym wykorzystaniem fluorescencji w papierach graficznych, norma pomiarowa ISO 13655:2009 została dostosowana poprzez zdefiniowanie trybu pomiaru M1. Tryb ten powinien zapewniać podobne wzbudzenie optycznych środków rozjaśniających do D50, a tym samym umożliwiać kolorymetryczną ocenę papierów zawierających rozjaśniacze optyczne. Uzyskane wartości barw wykazują lepszą korelację z oceną wzrokową w środowisku wykazującym dobrą symulację D50. Można wykazać, że uwzględnienie ostatecznych warunków oglądania podczas pomiarów kolorów prowadzi do lepszej korelacji wizualnej. Jeśli środowisko oglądania jest dobre, może zostać wybrany tryb pomiaru symulacji D50 M1. Nadal nie określono najlepszych praktyk w zakresie znajdowania odpowiednich par materiałów próbnych i produkcyjnych. W niektórych grupach i instytutach przeprowadzono już prace mające na celu ich uzyskanie. W przypadku warunków oglądania, które różnią się od D50 (np. punkty sprzedaży, targi...) pomiar widmowy ostatecznych warunków oglądania (w tym UV!) za pomocą urządzenia do pomiaru światła wykazuje duży potencjał. Umożliwia on obiektywną kontrolę jakości zgodnie ze złotą zasadą „mierz tak, jak widzisz”, gdy produkty są przeznaczone do wykorzystania w warunkach specjalnego oświetlenia w punktach sprzedaży. Biorąc pod uwagę przyszłe wykorzystanie źródeł światła LED, przewaga ta jeszcze wzrośnie. PODSUMOWANIE. Nadal nie określono standardowych procedur operacyjnych dotyczących postępowania z różnymi ilościami fluorescencyjnych środków wybielających w wykorzystywanych obecnie papierach graficznych i należy je uwzględnić w odpowiednich normach ISO. Oczekuje się, że warunki oglądania i pomiary kolorów będą coraz bardziej zgodne i dlatego mają one fundamentalne znaczenie dla obiektywnej oceny większości zjawisk związanych z barwami w branży graficznej. Urządzenia do M1 Pierwsze urządzenia M1 firmy Konica Minolta (FD-5 i FD-7) są już dostępne. Konica Minolta FD-7 służy dodatkowo jako urządzenie do pomiaru światła, które pozwala uwzględnić rzeczywiste warunki widzenia.